W trakcie medytacji poruszamy się po kontinuum doznań, które obejmuje świadomość interoceptywną (skupienie na wewnętrznych doznaniach, takich jak oddech czy bicie serca) oraz eksteroceptywną (uwaga na zewnętrzne bodźce, jak dźwięki czy otoczenie).
Medytacja często kojarzona jest z głębokim skupieniem wewnętrznym, ale równie istotne jest przywiązywanie uwagi do otaczającego nas świata.
Jak więc medytować, by wspierać neuroplastyczność mózgu? Podczas praktyki medytacyjnej warto sprawdzić, gdzie obecnie znajdujemy się na kontinuum. Można to zrobić, zaczynając od skupienia na oddechu (co typowe jest dla świadomości interoceptywnej) a następnie przenosić uwagę na zewnętrzne bodźce, takie jak dźwięki czy dotyk. Jeśli w danym momencie łatwiej jest nam skupić się na doznaniach wewnętrznych, warto zdecydować się na praktykę bardziej skoncentrowaną na doświadczeniach zewnętrznych.
Niepewność czy trudności podczas medytacji mogą być w istocie korzystne, ponieważ wymagają od naszego mózgu większego wysiłku i aktywują procesy związane z neuroplastycznością. Gdy musimy „przywracać uwagę” do obiektu obserwacji, tworzymy nowe połączenia neuronalne, ucząc mózg większej elastyczności i zdolności adaptacji.
Im więcej razy doświadczamy takich wyzwań podczas medytacji, tym bardziej efektywna może być nasza praktyka. Jeśli natomiast medytacja przebiega gładko i rzadko tracimy skupienie, proces neuroplastyczny może być mniejszy, gdyż mózg nie jest zmuszany do zmiany.
Warto pamiętać, że każdy rodzaj medytacji przyczynia się do rozwoju mózgu.
Istnieje jednak możliwość dopasowania techniki do indywidualnych preferencji i potrzeb. Jeśli jesteśmy jednak na początku swojej drogi medytacyjnej, to warto zbudować najpierw solidne podstawy poprzez formy medytacji, które przychodzą nam łatwiej, aby oswoić się z praktyką uważności. Po pewnym czasie, gdy poczujemy się pewniej, możemy zacząć eksplorować różne style medytacji.
Trudności nie muszą oznaczać, że dany rodzaj medytacji nie jest dla nas odpowiedni. Wręcz przeciwnie, mogą one wskazywać na potencjalnie bardziej rozwijający charakter tej praktyki dla naszego umysłu. Medytacja, jako praktyka, wzmacnia zarówno naszą wewnętrzną jak i zewnętrzną percepcję, ucząc nas lepszego radzenia sobie zarówno z naszymi myślami, jak i z otaczającym nas światem.